Türkiye’de kripto para ile yapılan ödeme süreçlerine, Resmi Gazete’de yayımlanan TCMB yönetmeliği ile yasak resmi olarak getirildi. Kısa mühlet evvel bildirdiğimiz üzere TCMB, bugün yayımladığı bir basın duyurusunda ise kararın nedenini ayrıntılı bir biçimde açıkladı. Artık Türk yatırımcıların akıllarındaki en değerli soru ”Kripto Paralar Yasaklandı Mı?”. Piyasanın saygın isimlerinden Dr. Mete Tevetoğlu, bu mevzuyu Kriptokoin.com okuyucuları için kıymetlendirdi. İşte Türk kripto para piyasasının gündemine bomba üzere düşen TCMB yönetmeliğine dair Dr. Mete Tevetoğlu’nun görüşleri…
Kripto paralar yasaklandı mı? Dr. Mete Tevetoğlu: Yasaklanmadı!
Genelde en sonda söyleneni biz en başta söyleyelim. Kripto paralar yasaklanmadı. Pekala kripto para arzı yahut token arzı yasaklandı mı? Hayır kripto para arzı ve token arzı da yasaklanmadı. O hale piyasada mevcut kripto paralar yasak eser haline mi geldi? Hayır, yapılan düzenleme ile mevcut kripto paraları yasak eser haline getiren bir kural bulunmuyor. Tıpkı biçimde bundan sonra kripto para arzı da yasaklanmıyor.
O halde getirilen düzenlemenin maksadı, gayesi, tesiri nedir?
Yönetmelik ile esasen, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanununun 4. unsurunun üçüncü fıkrasının (I) numaralı bendinin (f) alt bendi ile dördüncü fıkrası ve 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Değer Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanunun 12. hususunun üçüncü fıkrası ile 18. hususunun altıncı fıkrasının Merkez Bankasına verdiği bir yetki kullanıldı.
Buna nazaran Yönetmelik; ödemelerde kripto varlıkların kullanılmamasını hedefliyor. Tekrar ikinci bir gaye, ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların direkt yahut dolaylı olarak kullanılmamasıdır. Burada ödeme ve elektronik para kuruluşlarının kripto varlıklara ait alım satım, saklama, transfer yahut ihraç hizmeti sunan platformlara yahut bu platformlardan yapılacak fon transferlerine aracılık etmemesine ait kurallar konulmaktadır.
Yönetmeliğin en kıymetli tesiri nerede?
Bence yönetmeliğin en değerli tesiri kripto varlıkları tanımlaması ve tanımasında. Böylelikle kripto varlıklar hukukumuzda legal, tanınmış bir statüye sahip oldu. Buna nazaran, kripto varlıklar, dağıtık defter teknolojisi yahut misal bir teknoloji kullanılarak sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan, fakat prestiji para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul değer yahut başka sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri maddi varlıkları söz eder.
Yani Kanunkoyucu kripto varlıkları tanımladı ve tanıdı. Üstelik mevcutla da sınırlamadan, ileride ortaya açıkacak teknooji ve eserleri de tanıma dahil etti. Öte yandan kripto varlıkların, ödemelerde direkt yahut dolaylı halde kullanılması yasaklandı. Bu kripto varlıkların gelişmesi için değerliydi. Ödemelerde kullanılamama kripto varlıkların kullanım alanının daralmasına, fiat parayla rekabete imkan verilmemesine yol açacak. Tabi, ödeme olmayan mal değişimi vasfında süreçler hala yapılabilir. Bunun için ilgili kripto varlığın nasıl tanımlandığı, özellikleri belirleyici olabilir.
Kripto varlıkların ödemelerde direkt yahut dolaylı halde kullanılmasına yönelik hizmet sunulamayacağı kuralı kimi kapsıyor?
Bu çok net değil lakin kapsam 6493 olunca ödeme kuruluşları ve elektronik para kuruluşlarını kapsadığını kabul etmek yanlışsız olur. Yani bankaların ödeme hizmetlerini kapsamadığı en azından lafzen ve teknik açıdan görülüyor. Tabi amacın bu olup olmadığını Merkez Bankası açıklayacaktır.
Yönetmelik 6493’ü destek alınca maksat ve kapsamı da ödeme kuruluşları ile elektronik para kuruluşları oldu. Buna nazaran; ödeme hizmeti sağlayıcıları, ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların direkt yahut dolaylı olarak kullanılacağı bir halde iş modelleri geliştiremez, bu çeşit iş modellerine ait rastgele bir hizmet sunamaz. Burada bankalarda kapsamda. Zira ödeme hizmet sağlayıcıların ortasında bankalar da var. Fakat husus bankaları da kapsar halde ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların direkt yahut dolaylı olarak kullanılacağı bir biçimde iş modellerinin geliştirilemeyeceğini belirtirken ve bu tıp iş modellerine ait rastgele bir hizmet sunulamayacağını izah ederken; bankaların, kripto alım satımı için fon transferi yapmasından bahsetmiyor ve bunu yasaklamıyor.
Yani en çok merak edilen; bankalardan kripto alım satımı için eft, havale yapabilecek miyiz?
Bu sorusunun yanıtı EVET. Yönetmelik, bankada parası olanın, bunu bir kripto platformunun hesabına havale etmesine ve bu bakiyeyle kripto platformunda alım satım yapmasına mahzur olmuyor. Bu da kanun koyucunun kripto paraları hem yasaklamadığını hem de bankaların bu platformlarla ilgisini kesmediğini gösteriyor.
Öte yandan, ödeme ve elektronik para kuruluşlarının, kripto varlıklara ait alım satım, saklama, transfer yahut ihraç hizmeti sunan platformlara yahut bu platformlardan yapılacak fon transferlerine aracılık etmesi ise yasak. Burada bankalar değil 6493 sayılı Kanun kapsamındaki ödeme ve e para kuruluşları kelam konusu. O bakımdan, bankalardan, kripto platformalarına ödeme yapılması yahut alınması mümkün ve devam ediyor. Ödeme sürecinin yasaklanması ise destek 6493 olunca bu kanundaki ödeme tarifi ile sonlu yorumlanmalı. 6493 sayılı Kanun’da ödeme süreci; gönderen yahut alıcının talimatı üzerine gerçekleştirilen fon yatırma, aktarma yahut çekme faaliyeti olarak tanımlanır.
Fon ise banknot, madeni para, kaydi para yahut elektronik parayı tabir eder. O halde fon olarak kabul edilen bu varlıkların ödeme ve e para kuruluşları tarafından kripto alım satımında ödeme süreçlerinde kullanılmaması hedeflenmektedir. Bu tarif ve kapsam dışındaki süreçler ise kural olarak Yönetmelik ile rastgele bir kısıtlamaya tabi değildir. Yönetmeliğin kısa, kapsamı net olmayan bir düzenleme olmasının ise bir hayal kırıklığı yarattığını paylaşmak gerekir. Çünkü, husus kapsamlı, tartışmalar derini ülke bakımından ve küresel eksende değişen bir teknoloji – finans dünyası kelam konusuyken bu düzenlemenin kalıcı olacağı noktasında tereddütler kelam konusu.
Ama ne değişti derseniz, aslında değişen değil netleşen bir durum kelam konusu. Bu da ödeme kuruluşları ve e-para kuruluşlarının kripto varlıklarla süreç yapmalarının yasaklanması ki çok yaygın değildi. Tabi bu kısıtlamanın bankaları kapsamaması ise ödeme ve e-para kuruluşlarının rekabet gücü bakımından itiraz edecekleri bir zaaf daha yaratmış oldu. Öte yandan bu durum, kısa bir mühlet önce kurulan Türkiye Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşları Birliğinin üyelerinin menfaatlerini korumak bakımından maalesef tesirli olamadığını da akla getiriyor.