Middle East Eye (MEE) sitesi Genel Yayın Direktörü David Hearst, 30 Nisan’da yayımlanan makalesinde, “Filistinliler için Biden’ın yahut dünyanın geri kalanının nasıl reaksiyon vereceği artık rastgele bir değer taşımıyor. Milletlerarası toplum tarafından yüzüstü bırakılmış, medya tarafından ihmal edilmiş, birçok Arap devleti tarafından ihanete uğramış, muhtaçlıklarını karşılamaktan uzak bir liderlik tarafından göz arkası edilmişken artık yazgıları yalnızca ve yalnızca kendi ellerinde ve sokaklarda. Aslında daima böyleydi” diyerek dünyayı uyarmış.
İşte o makalenin tam çevirisi;
Eski Amerikan Lideri Donald Trump’ın damadı ve Ortadoğu elçisi Jared Kushner’ın Arap-İsrail çatışmasının bittiğini açıklamasının üzerinden lakin bir ay geçti.
Wall Street Journal’daki yazısında Kushner, İsrail’le son Arap olağanlaşma dalgasının tetiklediği “siyasi deprem”in henüz bitmediğini ilan etti. (…) Yahudiler ile Araplar ortasında yeni dostça bağlantılar gelişiyordu. (…) Suudi Arabistan da sıradaydı. Kushner muzaffer bir edayla “Arap-İsrail çatışması olarak bilinen şeyin artık son kalıntılarına şahit oluyoruz.” diye yazdı.
Lider George W. Bush’un Irak işgali ardından o meşum “Görev Tamamlandı” ifadesinin asılı olduğu uçak gemisinden inmesinden bu yana hiçbir Amerikalı bu kadar küstahça bir şey yazmamış ve bu kadar yanılgılı çıkmamıştı. (…)
Kushner hiçbir pişmanlık duymuyor. Haklı olduğundan emin, zira kendi safında Tanrı var. Kushner yalnız da değil; seküler milliyetçiler bile yetmiş yıllık çatışmanın geri dönülemez biçimde sona erdiğini düşünüyor.
Azınlığın Hükmetmesi
İsrailli olmak, arka arda toprak zaferleri kazanmak demektir: Golan Dorukları, Doğu Kudüs, etrafındaki yerleşimler, Ürdün Vadisi. (…)
İsrail’in kendisini, ırmak ile deniz ortasındaki yegâne devlet olarak kurmasının üzerinden çok uzun vakit geçti; yanı başında diğer rastgele bir siyasi kimliğe gitgide daha fazla müsamahasız. Çatışmaya buldukları tahlil, Yahudi azınlığın Arap çoğunluğa hükmetmesi.
Filistinli olmak ise darbe üzerine darbe almak demektir: ABD’nin Kudüs’ü İsrail’in ayrılamaz başşehri olarak kabul etmesi; Beyaz Saray’da bir zamanlar “İsrail olmasaydı ABD onu icat ederdi” diyen yeni bir liderin bulunması; şimdi daha İsrail’i tanımamış Arap ülkelerinin bile İsrail’de yatırım ve ticaret yapmak için balıklama atlaması.
Filistinlilerin liderliği yalnızlaşmış ve ümitsizce bölünmüş durumda. 29 Nisan’da Filistin Devlet Lideri Mahmud Abbas 15 yıl ortadan sonra birinci defa gerçekleştirilecek seçimleri resmen erteledi. Mazereti, İsrail’in Kudüslülerin oy kullanmasına müsaade vermeyi reddetmesiydi. (…) Fakat herkesin bildiği üzere, bu süresiz gecikmenin nedeni, Abbas’ın sandık başına gitmesi durumunda alacağı kaçınılmaz darbeydi. Partisi el-Fetih üç listeye ayrıldı ve liderlik ettiği liste bunlardan en az ilgi göreni. Abbas’ın halktan yetki alma arayışı giderek daha sıkıntılı hale geliyor.
Çatışmanın sonu işte bu türlü görünüyor. Kushner ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun hesabına nazaran, Filistinlilerin çıkarlarına en uygun şeyin pes etmek olduğunu anlamaları an sorunu; ayrıyeten Filistinlilerin aslında kendilerine ilişkin bir devletleri var: Ürdün.
Zaferin Eşiğinde Tehlike Tepede
Bunların hepsi tehlikeli birer hayal eseri. İsrail’i bir Yahudi devleti olarak kurma projesi hiç bugünkü kadar tehlikeye düşmemişti, tam da zaferin eşiğinde olduğunu düşündüğü bir periyotta. Çünkü gümbürdeyen gerçek zelzele, çatışmanın sonunu işaret etmediği üzere, Batı Şeria’da yahut Gazze’de de cereyan etmiyor. İsrail’i Kudüs’te ve 1948’de ele geçirdiği topraklarda sallıyor.
Bu, İsrail vatandaşı yahut Kudüslü olan Filistinliler ile devletin kendisi arasında ve merkezinde de Kudüs var. Hiçbir duvar yahut denetim noktası İsrail’i bunun sonuçlarından koruyamaz.
Filistinli bir protestocu ile Mizrahi bir Yahudi televizyon muhabiri ortasında cereyan eden şu konuşma, geçtiğimiz günlerde Kudüs’ün Eski Kent girişindeki Şam Kapısı önünde kaydedildi:
– Büyükbaban nerede doğdu?
– Büyükbabam nerede mi doğdu? Fas’ta.
– Bu topraklarda değil, o denli değil mi? Büyükbaban burada değildi. Ve buraya daha önce de gelmemişti, değil mi?
– Yani ne demek istiyorsun?
– Benim hem büyükbabam hem de onun babası burada doğdu.
– Bana Fas’a dönmek zorundasın mı demek istiyorsun?
– Bu topraklar senin için değil, bu topraklar senin değil. Kudüs bizimdir ve İslami bir kenttir.
Çatışmanın kıvılcımını ateşleyen şey, Filistinlilerin Mescid-i Aksa’da namaz kıldıktan sonra her vakit gelip oturdukları Şam Kapısı önündeki avluda ve merdivenlerde bu kez oturmalarını yasaklayan karardı. Bu yılki kapatmanın nedeni Covid-19’du, lakin bu öfkeyi tetikledi. Göstericiler, “Yahudilerin Purim ve Fısıh bayramlarında kapatma süreci mi yapmışlardı? Avluyu ve merdivenleri bizim için açmak zorundalar.” diyerek taleplerini dillendirdiler.
Etnik Paklık Kampanyası
Hayat biçimlerine yönelik çok daha önemli tehditler var; lakin bu bölgenin kapatılmaya kalkışılması bardağı taşıran son damla üzere görünüyor. Kudüslüler organize bir etnik paklık kampanyasıyla karşı karşıyalar. Ya inşaat ruhsatı olmadan inşa edilen konutları yıkmaya zorlanıyorlar ya da meskenlerinden kovulmakla yüz yüzeler. 2 Mayıs’ta Pir Cerrah mahallesinde yeni bir kovulma dalgası başlayacak ki bu da kitlesel protestolar için bir öteki kıvılcım olabilir.
Yafa kıyısına gelince, Filistinliler ile İsrailliler ortasındaki çatışmaların diğer bir nedeni var: kelamda mevcut olmayanların mülkünün yerleşimcilere satılması. Bunlar, Arap sahipleri 1948’de Nekbe sırasında kaçmış ve artık Filistinli kiracıların kira mukabilinde ömür uzunluğu kullanma hakkına sahip olduğu Yafa’daki mülkler.
1948’de yeni kurulan İsrail devleti, o periyot ülkedeki tüm gayrimenkullerin %25’ini teşkil eden Yafa’daki bu mülkleri istimlak etti. Üç yıldır İsrail’in devlete bağlı konut şirketi Amidar, kiracılara bu mülkleri satın alma hakkı sundu, lakin maddi güçlerinin yetmeyeceği fahiş fiyatlara.
Bu satış bir anda bir parlama noktası oldu. Haftalardır Yafa’daki Filistinliler şov yapmak üzere toplanıyorlar. Arapça ve İbranice “Yafa satılık değil” diyen duvar yazıları giderek artıyor. Buradaki besbelli niyet, kentin Arap nüfusunu Yahudi yerleşimcilerle değiştirmek.
El-Acemi mahallesindeki bir konuttan tahliyeyle karşı karşıya olan el-Carbo ailesinden iki Filistinlinin, bir Yeşiva [ultra Ortodoks Musevilerin dini okulu] müdürü olan Haham Eliyahu Mali’ye mülkü görmeye kalkıştığında söylendiğine nazaran saldırmasının akabinde polis, yerleşimciler ve Yafa Filistinlileri ortasında çatışmalar yaşandı. Amidar şirketi, mülkün Filistinli sakinlerini kapı dışarı edip onu bir sinagoga dönüştürmek isteyen hahama satmayı planlıyor.
Kuzeydeki Ümmü’l-Fehm şehrinde ve [İsrail içinde Filistinli nüfusun çoğunlukta olduğu Batı Şeria’ya yakın] Kuzey Üçgeni ile Celile’deki başka Arap ilçelerinde ise bir öteki protesto nedeni var. Art geriye sekiz Cuma’dır on binlerce Filistinli, silahlı çetelerin şiddetine karşı polisin eylemsizliğini protesto ediyor. Bu protestoların her birinde Filistin bayrağı yine ortaya çıktı. Atılan sloganlar ve söylenen marşlar işgale karşı olup bunların hepsi İsrail’in 1948 sonları içinde cereyan ediyor. (…)
Yeni Bir Jenerasyon
Protestocular genç, korkusuz ve öndersiz. Buralarda ne el-Fetih’in ne de Hamas’ın hâkimiyeti var. Herkes kendisini İsrail vatandaşı olarak değil, toprakları ve hakları İsrail devleti tarafından ele geçirilen Filistinliler olarak görüyor. Filistin milli sloganlarını atıyorlar.
Bu ortada güneydeki Necef’te İsrail buldozerleri bir rekora imza attı. Tıpkı köyü, Arakib’i tam 186. kez yıktılar. Tansiyon ülke çapında; kuzey, güney, doğu, batı her yerde. Bu yayılan isyanın merkez üssü ise Ümmü’l-Fehm yahut Yafa değil, Kudüs. Her şafak vakti otobüsler 1948 sınırları içerisindeki Filistin ilçelerinden insanları ibadet için getiriyor. Bunlara Mescid-i Aksa’nın muhafızları yani “Murabıtlar” deniyor (…)
Bu protestocuların tamamı yeknesak biçimde dini motivasyon sahibi olmadığı üzere, birçok toplumsal manada muhafazakar da değil. Tıpkı Birinci İntifada’daki üzere, modül parça, ulusal bir protesto hareketi oluşuyor; lakin bu sefer Batı Şeria yahut Gazze’de değil, Kudüs’te ve şahsen İsrail’in 1948 hudutlarında gerçekleşiyor.
Yeni bir nesil sokaklara çıkma zaruretini yine keşfediyor. Yeni bir eksen oluşuyor. Kudüs’ten Ramallah’a doğuya gerçek değil, Kudüs’ten Yafa’ya batıyı yöneliyor. İsrail’deki güvenlik güçleri nasıl reaksiyon vereceklerini bilmiyor. İsrail gazetesi Yediot Aharonot’a nazaran, nasıl reaksiyon verileceği konusunda güvenlik güçlerinin çeşitli üniteleri ortasında önemli ihtilaflar var. (…)
Kudüs Patlamanın Eşiğinde
Havayı benzin sarmış durumda. Bir öbür kıvılcımın çakması fazla uzun sürmeyecek. Kudüs bir patlamanın eşiğinde.
İsrail’in milletlerarası müttefikleri artlarına yaslanıp yeni bir ayaklanmaya kaçınılmaz olarak eşlik edecek vefatları ve kan dökülmesini bekleyecekler mi? Joe Biden, sözümona insan haklarını desteklemeye dayalı bir dış siyaset belirleyerek Amerikan liderliğini tekrar canlandırma teşebbüste. Biden idaresi, Amerikan tarihinde Ermeni soykırımını tanıyan birinci idare oldu.
Lakin Biden hakikaten bir fark yaratmak istiyorsa geçmişi değil, hâlihazırda burnunun dibinde cereyan eden şeyleri dillendirmeli. Yeni liderin insan haklarına bağlılığı şayet gerçekse (…) tarihten bahsetmemeli, bilfiil tarih yapmalı. Biden, insan haklarının en büyük seri ihlalcisiyle işe başlamalı; yani İsrail’le…
Memleketler arası alanda uzlaşılmış ırk ayrımcılığı (apartheid) tarifine uyan adaletsizlikler ve ayrımcılıklar yaşandığı konusunda artık hiçbir kuşku duyulamaz. Arka arda insan hakları örgütleri, ırk ayrımcılığının varlığını kanıtlayan teferruatlı ve bilimsel raporlar hazırlıyor. Geçen ay bu türlü bir rapor hazırlayan [İsrailli insan hakları örgütü] B’Tselem’di; bu ay İnsan Hakları İzleme Örgütü. Biden bu ispata meydan okuyor mu? Bu raporların uydurma olduğu konusunda İsrail’le hemfikir mi?
İspatların yükü artık göz arkası edilemez boyutta; insan hakları ihlalleri her gün yaşanan birer hadiseyi adiye.
Sırf yerleşimciler ya da çok sağ değil, İsrail devletinin şahsen kendisi, topraklarını ele geçirdiği halk üzerindeki egemenliğini zorla kabul ettirme konusunda günbegün daha da aşırılaşıyor. (…)
İsrail’in iki Arap devletiyle imzaladığı İbrahim Mutabakatı bir yanılsamaydı. Netanyahu, Arap devletleriyle bağlantı kurarak Filistin devletini bypass edebileceği ve Filistinlilerin haklarını görmezden gelebileceği hesabındaydı. Fakat her iki bahiste da vahim halde yanıldı.
Filistinliler için Biden’ın yahut dünyanın geri kalanının nasıl reaksiyon vereceği artık rastgele bir ehemmiyet taşımıyor. Memleketler arası toplum tarafından yüzüstü bırakılmış, medya tarafından ihmal edilmiş, birden fazla Arap devleti tarafından ihanete uğramış, gereksinimlerini karşılamaktan uzak bir liderlik tarafından göz ardı edilmişken artık mukadderatları yalnızca ve yalnızca kendi ellerinde ve sokaklarda. Aslında daima böyleydi.
Kudüs’te çatışmalar patlak verdiğinde evvelce uyarılmamışsınız üzere davranmayın sakın.